Historia Ziemi wydaje się być dość tajemnicza. Zgodnie ze stanowiskiem nauki, niebieska planeta powstała niemal 4 miliardy lat temu, ale wiele ze śladów, jakie pozostawiły po sobie procesy rzeźbotwórcze, zdążyło się zatrzeć. Odpowiedzi na wiele pytań dotyczących przebiegu formowania się Ziemi może dostarczyć geologia. Czym jest ta dziedzina nauki i jakie znajduje zastosowania w życiu codziennym?
Krótkie przedstawienie geologii
Geologia zajmuje się badaniem składu Ziemi, to jest minerałów ją budujących, historią planety oraz poszczególnych skał oraz procesami, które kształtowały ją na przestrzeni wieków. Jej korzenie sięgają do starożytności, kiedy to próbowano wyjaśnić genezę procesów przyrodniczych. Już wtedy zauważono, że lądy muszą się przemieszczać, wypiętrzać i opadać, ponieważ osady morskie budują góry. Kolejnym kamieniem milowym w rozwoju geologii był rozwój górnictwa, który wiązał się z badaniami warstw skalnych. Z czasem zaczęły powstawać coraz obszerniejsze dokumentacje dotyczące budowy geologicznej poszczególnych regionów, ale też rozwinęła się stratygrafia – nauka datująca wydarzenia w skali czasu, dzieląca losy Ziemi na jednostki geologiczne. Jednym z najważniejszych odkryć okazała się teoria tektoniki płyt litosfery, która wyjaśnia genezę zjawisk plutonicznych, wulkanizmu, powstawania gór, wypiętrzania lądów i inne procesy zachodzące w skorupie ziemskiej.
Badania gruntu przyniosły dotychczas wiele odpowiedzi na temat przebiegu tworzenia się skorupy ziemskiej oraz organizmów zamieszkujących naszą planetę. Udało się chociażby zbadać położenie kontynentów miliony lat temu i przeanalizować ich dryf. Wyjaśniło to powstanie złóż węgla kamiennego w Polsce. W końcu powinny one tworzyć się w miejscach bardzo wilgotnych, na przykład w okolicach równika. Okazuje się, że tereny naszego kraju leżały miliony lat temu właśnie w strefie międzyzwrotnikowej. Również w innych rejonach świata udało się wyjaśnić tajemnice powstania złóż, ale też innych obiektów geograficznych. Wiemy już, że Himalaje powstały przez kolizję dwóch płyt kontynentalnych, a Półwysep Indyjski był kiedyś częścią Afryki. Czy to nie jest ciekawe?
Zastosowania geologii
Do najważniejszych zastosowań należą badania geologiczne gruntu pod kątem poszukiwania złóż surowców mineralnych. To dzięki nim państwa posiadające pokłady ropy naftowej czy gazu ziemnego doświadczyły tak gwałtownego rozwoju na przełomie XX i XXI wieku. Badania te obejmują też surowce energetyczne, jak węgiel kamienny czy brunatny w Polsce, uran, rudy miedzi i innych metali kolorowych oraz żelaza. Obejmują one chociażby odwierty i są możliwe do przeprowadzenia zarówno na lądzie, jak i na otwartym morzu, za pomocą konstrukcji nazywanych platformami wiertniczymi.
Kolejną ważną gałęzią geologii jest hydrogeologia, która bada stosunki wodne w gruncie oraz skupia się na analizie właściwości wód podziemnych, ich głębokości występowania i zagrożeń związanych ze zmianami ich poziomu. Znajduje praktyczne zastosowanie przy projektowaniu budynków, kiedy należy podjąć decyzję co do podpiwniczenia. Przeprowadzenie takiej ekspertyzy pozwala na uniknięcie sytuacji, w której piwnica zacznie podmakać, a działka okaże się być położona na terenach o wysokim poziomie wód podziemnych.
Geologia odnajduje też zastosowania w prognozowaniu występowania katastrof naturalnych takich jak osuwiska, lawiny, trzęsienia ziemi czy eksplozje wulkaniczne. Ze względu na charakterystyczne ułożenie skał w górach (na przykład flisz karpacki w Karpatach) jest możliwe przewidzenie przebiegu nagłego oberwania warstw skalnych. Podobnie analiza sejsmograficzna pozwala na zauważenie zbliżającego się wybuchu lub trzęsienia. Jest to szczególnie ważne na obszarach znajdujących się na granicy płyt litosfery, na przykład w Pacyficznym Pierścieniu Ognia.
Budownictwo a geologia
Budownictwo przyczynia się do dalszego rozwoju badań geologicznych i wprowadzania coraz nowocześniejszych technologii. Rzeczoznawcy budowlani korzystają przede wszystkim z hydrogeologii, która skupia się na badaniu poziomu wód podziemnych na działkach budowlanych. Umożliwia to nie tylko odpowiednie zlokalizowanie obiektu, ale też wybór stabilnych fundamentów i właściwych materiałów budowlanych. Firmy geologiczne zajmujące się przeprowadzaniem badań stosunków wodnych proponują wykonanie odwiertów, które są poddawane analizie laboratoryjnej. Następnie wydają opinię, która stanowi wskazówkę dla inwestora co do ewentualnej lokalizacji budynku. W Polsce taka ekspertyza nie jest konieczna w procesie składania dokumentacji w sprawie pozwolenia na budowę. Niemniej warto w nią zainwestować, ponieważ daje cenne wskazówki dotyczące przebiegu budowy.
Podmokła ziemia może być przyczyną pękania ścian, a w czasie intensywnych opadów grunt niewchłaniający opadów najprawdopodobniej spowoduje podtopienia. Rzeczoznawca budowlany zawsze poleci odpowiednią ilość odwiertów, konieczną do analizy, dlatego warto zastanowić się nad wykonaniem badania. Przy okazji może się okazać, że na naszej działce znajdują się pokłady piasków. Można je wykorzystać przy budowie domu, a koszty ekspertyzy powinny się zwrócić. Ponadto badanie pozwoli na wskazanie, czy w pobliżu budynku można zlokalizować studnię.